Zastanawiasz się, czy negatywne emocje, których doświadczasz w związku z byciem rodzicem to wypalenie, kryzys a może już depresja? Nie wiesz, czy czas zwrócić się o pomoc do specjalisty?

Z takimi wątpliwościami mierzę się na co dzień w swojej pracy. Żeby choć trochę rozjaśnić ten temat, bo psychoedukacji nigdy za wiele, napisałam ten tekst: o specyfice kryzysu w rodzicielstwie.

Kryzys to zjawisko uniwersalne

Przede wszystkim kryzys, czyli inaczej załamanie, przejściowa utrata równowagi psychicznej, to normalne zjawisko wpisane w życie każdego z nas. Nie jest żadną patologią, zaburzeniem czy chorobą.

Nie ma też gotowego przepisu na to, kiedy taki kryzys jest pewniakiem, a wynika to z tego, że każdy z nas jest inny i dla jednego dana sytuacja może być do udźwignięcia, a kogoś innego powali na kolana. Kryzys jest więc reakcją subiektywną na to, co się dzieje w danym momencie.

Objawy kryzysu

Kryzys zawsze wpływa negatywnie na codzienne funkcjonowanie. A objawia się to poprzez:

• fizjologię: problemy z zasypianiem, nadmierna senność, obniżona odporność, potliwość, obniżone libido, napady głodu, brak apetytu, różnego rodzaju bóle somatyczne (migreny, bóle mięśni),nudności, wymioty,zawroty głowy, duszności,
• emocje: drażliwość, napady agresji, huśtawka emocjonalna, nasilony lęk, uczucie bezradności i beznadziejności, intensywniejsze niż dotychczas przeżywanie emocji,
• funkcje poznawcze: zaburzenia koncentracji, problemy z pamięcią, problemy z podejmowaniem decyzji, momenty „zawiechy”,
• zachowanie: zaniedbywanie codziennych obowiązków, izolacja, sięganie po używki, niechęć do robienia czegokolwiek.

Warto też wiedzieć, że każdy kryzys ma swój określony przebieg i jest osadzony w czasie. Jeśli w miarę szybko osoba w kryzysie otrzyma wsparcie (zarówno naturalne: od najbliższych, jak i profesjonalne od specjalisty), tym większe szanse na szybkie wyjście z kryzysu i powrót do normy a nawet dalej, na rozwój pokryzysowy, kiedy to doświadczenie zmagania się z przeciwnościami losu staje się gruntem do wzrostu i pracy nad sobą.

Kryzys ostry

Gdy sytuacja, która wywołuje załamanie i trudności z codziennym funkcjonowaniem, ma miejsce nagle, a my do twej pory byliśmy zadowoleni z naszego życia, to mówimy o tzw. kryzysie ostrym. Przykładowo może to być sama informacja o zajściu w nieplanowaną ciążę, wypadek, śmierć kogoś bliskiego, ciężka choroba dziecka, odkrycie, że partner nas zdradza, utrata pracy, informacja o rozwodzie, itp.

W kryzysie ostrym rozróżniamy:

• fazę szoku, która trwa max. do 48 h i jest pierwszą reakcją na dane wydarzenie,
• ostrą reakcję kryzysową, trwającą ok. 6 tygodni, w czasie których utrzymuje się bardzo wysoki stan napięcia,
• proces stopniowego powrotu do normy, czyli wychodzenia z kryzysu (to jest oczywiście pozytywny scenariusz; może być też tak, że w wyniku braku wsparcia, zamiast unormować swój stan trafimy w szpony depresji, zaburzeń lękowych, uzależnienia).

Kryzys chroniczny

Innym typem kryzysu jest kryzys chroniczny. Najpierw mamy do czynienia z silnym stresorem, który wywołuje w nas ciągłe napięcie, ale do którego w jakiś sposób się przyzwyczajamy. Jest to etap zwany stadium odporności, który może trwać latami. Ale do czasu. Pewnego dnia pojawia się czynnik spustowy (trudna sytuacja) i nasz pancerz ochronny rozpada się na milion kawałeczków, a my wkraczamy w tzw. stadium wyczerpania.

Przykład:

Jesteśmy rodzicem dziecka niepełnosprawnego. Sam ten fakt nie był dla nas czynnikiem wywołującym kryzys, ale sprawił, że żyjemy w ciągłym stresie, opiekujemy się dzieckiem, nie mając szans na odpoczynek, musimy zrezygnować z dotychczasowego życia, marzeń i planów. Jakoś to znosimy. Lepiej lub gorzej. Aż tu nagle dowiadujemy się, że, np. nasz partner stracił pracę, i bach, tego nie jesteśmy już w stanie udźwignąć. Za ciężki głaz taszczymy, żeby dorzucić do niego kolejny. Wrota kryzysu chronicznego otwierają się na oścież.

Co ciekawe, czynnikiem spustowym w kryzysie chronicznym wcale nie musi być nowa sytuacja jak w przykładzie powyżej (utrata pracy przez partnera). Wyobraź sobie, że żyjesz w związku, w którym często dochodzi do kłótni. Na pozór proste rzeczy mogą ciebie i/lub partnera wyprowadzić z równowagi. Sytuacja trwa i trwa. Tkwisz więc w bezustannym strachu przed kolejna awanturą. Martwisz się, jak w tym wszystkim odnajduje się dziecko. Tutaj wystarczy kolejna kłótnia, by opaść z sił, zrzucić zbroję „dam radę” i doświadczyć załamania.

Jeszcze innym przykładem kryzysu chronicznego może być stan wypalenia macierzyńskiego, o którym więcej pisałam tutaj.

• 

Wsparcie w kryzysie

Gdzie zatem szukać wsparcia w kryzysie? Otóż po pomoc możesz zgłosić się do konsultanta kryzysowego, interwenta kryzysowego, coacha kryzysowego, psychologa, psychoterapeuty.

Celem konsultacji kryzysowej jest pierwsza pomoc psychologiczna (z ang.: Psychological First Aid, PFA), która polega przede wszystkim na:

• udzieleniu emocjonalnego i psychologicznego wsparcia i ustabilizowaniu osoby doświadczającej kryzysu,
• dokładnej diagnozie sytuacji i wspólnym wypracowaniu sposobów na poradzenie sobie z nią: tutaj bardzo ważne jest „odgruzowanie” (przy wsparciu konsultanta) zasobów własnych,
• uruchomieniu wsparcia naturalnego, czyli sieci wsparcia społecznego (np.: rodzina, przyjaciele),
•  szeroko rozumianej psychoedukacji.

Ważne jest, by konsultacja kryzysowa miała miejsce jak najszybciej, by zapobiec pogłębianiu się negatywnego stanu psychiki. Konsultacja nie jest terapią czy formą leczenia. Jest kołem ratunkowym.

Jeśli uda nam się wyjść z kryzysu, możemy oczywiście kontynuować pracę nad sobą. W tym celu warto zgłosić się do coacha kryzysowego (wtedy sam proces uporania się z kryzysem staje się trampoliną do rozwoju, pozytywnych zmian) lub terapeuty.

Nie bój się prosić o pomoc.

Najważniejsze, to nie być w kryzysie samemu. Pamiętaj, że proszenie o pomoc nie jest przejawem tchórzostwa, a aktem odwagi i wyrazem troski o siebie.

Dbaj o siebie.

---

W ramach konsultacji kryzysowych udzielam pierwszej pomocy psychologicznej rodzicom w kryzysie.

Umów się na konsultację:

tel. 668 150 295 lub e-mail: tulistacja@gmail.com

Bezpłatna, całodobowa infolinia dla osób w kryzysie psychicznym: 800 70 2222.