O wypaleniu mówimy wtedy, gdy coś, co do tej pory sprawiało nam przyjemność i kojarzyło się dobrze, przestaje takim być.  Wypalenie w macierzyństwie to w takim razie, najprościej rzecz ujmując, negatywne nastawienie do roli matki, do dziecka, do samej siebie. To przytłoczenie fizyczne i psychiczne pełnionymi obowiązkami.

Pierwsze badania nad wypaleniem w rodzicielstwie przeprowadzono w latach osiemdziesiątych w Stanach Zjednoczony, a dopiero wiele lat później w Europie.(1) Temat nie jest szeroko omawiany jak chociażby wypalenie zawodowe, ale mimo to udało się ustalić konkretne przyczyny i objawy wypalenia rodzicielskiego i, co najważniejsze, wypracować skuteczne sposoby jego przeciwdziałania.

Przyczyny wypalenia macierzyńskiego*

Do najważniejszych przyczyn wypalenia w macierzyństwie zaliczyć można:

• własne i cudze nierealistyczne oczekiwania względem macierzyństwa, których niespełnienie rodzi frustrację i niezadowolenie,
• ciągłe porównywanie się z innymi matkami,
• brak wspierających, bliskich relacji z innymi osobami: z partnerem, rodziną; a także brak przyjaciółki, z którą możemy być szczere,
• „odkładanie siebie na później”, czyli ignorowanie potrzeb ciała ( np. potrzebę jedzenia, snu), zaprzestanie dbania o ciało, odmawianie sobie przyjemności – tutaj często wiąże się to z brakiem czasu, a to z brakiem wsparcia (koło się zamyka),
• „przeciążenie” obowiązkami (zwłaszcza gdy dziecko jest bardzo absorbujące lub np. ciężko chore i wymaga stałej opieki i uwagi).

Ostatecznie wszystkie te przyczyny wywołują kolejną, a mianowicie długotrwały stres. A jak wiemy, pod wpływem stresu nie działamy jak zwykle i wypadamy ze znanego nam i bezpiecznego rytmu codzienności.

Objawy wypalenia macierzyńskiego

W początkowej fazie wypalenia macierzyńskiego, kiedy mówimy o tzw. ostrym stresie, podstawowe objawy to:

• trudności z zasypianiem i częste wybudzanie się w nocy,
• brak energii i ciągłe uczucie zmęczenia,
• niewielki entuzjazm na myśl o seksie,
• rozdrażnienie, irytacja, poddenerwowanie,
• napady płaczu i/lub agresji,
• zapominalstwo,
• niechęć do spotkań towarzyskich,
• bóle głowy, mięśni, kręgosłupa
• częste chorowanie,
• bezmyślne przeglądanie fb czy innych portali społecznościowych,
• „łapanie zawiechy”, czyli nieświadome wyłączanie się, np. podczas gdy dziecko się bawi (nawet nie wiemy, ile czasu się tak obok nas bawiło),
• niezadowolenie z większości swoich decyzji macierzyńskich,
• poczucie winy.

Gdy nie zareagujemy na powyższe objawy, najprawdopodobniej utoniemy w bagnie poważnej postaci wypalenia macierzyńskiego, której towarzyszą takie objawy jak:

• nawracające migreny,
• obniżenie odporności i ciągłe chorowanie,
• bezsenność,
• zespół jelita drażliwego,
• ataki paniki,
• agresja fizyczna,
• całkowita rezygnacja z seksu, napadowe objadanie się, otyłość lub zaprzestanie regularnego spożywania posiłków i znaczna utrata wagi,
• totalna niechęć do kontaktów społecznych „na żywo”,
• uważanie się za beznadziejną matkę i żałowanie, że się nią zostało,
• poważne kłopoty z pamięcią.

Ostatnim etapem jest depresja.

Jak sobie pomóc?

Podstawowym krokiem do tego, by wyjść z wypalenia macierzyńskiego jest…uczciwe przyznanie się przed samą sobą, że jest się wypaloną mamą. To tak samo jak z nałogiem: dopóki ktoś zaprzecza jego istnieniu, nie ma szans na zmianę sytuacji.

Gdy już zrozumiesz, że jesteś na prostej drodze do depresji, potrzebny jest kolejny krok: świadoma decyzja o chęci zmiany: z życzliwością, czułością dla samej siebie, a nie z biczem mentalnym i pogrążaniem się w negatywnych ocenach na własny temat. Często jest to także konieczność zgłoszenia się po pomoc do specjalisty (psychologa, psychoterapeuty).

O trzecim kroku, czyli różnych sprawdzonych technikach wychodzenia z mroków wypalenia opowiem podczas kursu online WYPALONA MAMA NIE JEST SAMA.

KUP KURS.

I pamiętaj, że wypalona mama nie jest sama. Byłam w tej dziurze. Wylazłam i myślę, że mogę się na coś przydać.

---

* Z racji swojego doświadczenia skupiam się na wypaleniu macierzyńskim, a nie ogólnie rodzicielskim.

(1) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6028779/

Wpis na podstawie lektury książki S. Ziegler, Wypalona mama. Co zrobić, kiedy masz zwyczajnie dość?, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 2019.